زندگی پر از تغییرات غیر قابل پیشبینی است. برخی از این تغییرات هیجان انگیزند و برخی از این تغییرات باعث افزایش استرس و بروز اختلال های زیادی از جمله اختلال اضطراب میشوند. کودکان یکی از قشرهایی هستند که در مقابل استرس بسیار حساسند و استرس میتواند به سلامت روحی و جسمی آنها آسیبهای جدی وارد کند. به همین دلیل، شناخت علائم استرس کودکان و آشنایی با راههای مقابله با آن اهمیت بسیار زیادی دارد و از کودکان در برابر آسیبهای غیرقابل پیشبینی استرس محافظت مینماید. استرس یک واکنش فیزیکی، ذهنی و خودکار به رویدادهای چالش برانگیز است که در زندگی رخ میدهد. اگر این موضوع کنترل نشود، میتواند مشکل آفرین باشد.

علائم استرس کودکان
استرس هر فردی را به روش جداگانهای تحت تاثیر قرار میدهد و واکنش تمامی افراد به استرس یکسان نیست. این امر در کودکان از تنوع بیشتری برخوردار است. بزرگسالان با مهارتهای زندگی آشنایی بیشتری دارند و در مقابل استرس رفتارهای پختهتری را از خود نشان میدهند. اما با توجه به این موضوع که کودکان در حال رشدند و هنوز به بلوغ جسمانی و رفتاری کافی نرسیدهاند، علائم استرس کودکان از تنوع بالایی برخوردار است.
طغیان های عاطفی یا افزایش تحریک پذیری
استرس باعث میشود که احساس خشم در کودکان تقویت شود و همین امر تحریک پذیری آنها را بالا میبرد. در این شرایط، والدین شاهد طغیانهای زیادی در کودکان خود خواهند بود و در زمان مراجعه به مشاوره به این موضوع اشاره میکنند که رفتارهای کودک با گذشته تغییرات قابل توجهی داشته است.
بروز مشکل در خواب
یکی از علائم ویژه استرس کودکان بروز اختلال در خواب است. کودکانی که استرس بالایی دارند دیر به خواب میروند و یا خوابشان بسیار سبک است. همچنین، کودکانی که استرس بالایی دارند کابوسهای زیادی میبینند و همین امر میتواند سلامتی آنها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
گوشهگیری
کودکانی که استرس دارند ترجیح میدهند زمان زیادی را در تنهایی سپری کنند. ارتباط آنها با دیگران باعث میشود تا تنششان افزایش پیدا کند و همین امر باعث میشود از دیگران دوری کنند. به طور کلی، کاهش تعامل با دیگران یکی از علائم ویژه اختلال اضطراب و اختلال افسرگی است.
بروز مشکل در مدرسه
استرس کودکان میتواند بر قدرت تمرکز آنها اثر بگذارد. هین امر باعث میشود آنها در فعالیتهای درسی خود ضعیف عمل کنند و نتوانند به وفقیت برسند. طغیانهای عاطفی و عدم برقراری ارتباط با همکلاسان یکی دیگر از علائم استرس است و باعث میشود گاهی این کودکان به عنوان دانشآموزان طغیانگر در مدرسه شناخته شوند.
سردردهای مکرر یا معده درد
همانطور که در ابتدای این متن به آن اشاره کردیم استرس باعث میشود سلامت جسمانی کودکان تحت تاثیر قرار گیرد. هنگامی که کودکان مضطرب میشوند، بدن آنها هورمون کورتیزول را در خون ترشح می کند. این امر میتواند باعث گرفتگی شکم و سردرد شود.
نافرمانیهای مکرر
استرس کودکان باعث میشود احساس عصبانیت آنها طغیان کند. این امر باعث میشود تا آنها بخواهند خود را از آن موقعیت رها سازند. در نتیجه، رفتارهای سرسختانهای از خود نشان می دهند و بسیاری از والدین به این موضوع اشاره میکنند کودکان آنها سرکش و نافرمان هستند.

چه عواملی باعث بروز استرس می شوند؟
اکنون که با علائم استرس کودکان آشنا شدید، ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید چه عواملی باعث بروز استرس در خردسالان میشود. بهتر است بدانید دلایل مختلفی وجود دارند که استرس را در کودکان به وجود میآورند. یکی از مهمترین مواردی که باعث بروز استرس در خردسالان میشود مشکلات خانوادگی است. معمولا کودکانی که خانوادههای آنها با کدیگر درگیر هستند و پدر و مادر میخواهند از یکدیگر جدا شوند کودکانشان استرس فراوانی دارد. زیرا کودکان قدرت تجزیه و تحلیل ندارند و نمیتوانند متوجه شود چرا والدین آنها میخواهند از یکدیگر جدا شوند. از دلایل دیگر بروز استرس در خردسالان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات مالی در خانواده میتواند باعث بروز احساس ناامنی در کودکان شود.
- مدیر و یا معلم خشن در محیط مدرسه باعث میشود کودکان احساس خوبی نداشته باشند و دچار استرس شوند.
- مرگ یکی از اعضای خانواده باعث میشود تا محیط امن زندگی کودک تحت تاثیر قرار گیرد.
- زندگی در مناطق نا امن و یا مناطقی که سطح زندگی بسیار پایین است استرس کودکان را بالا میبرد.
- زمانی که والدین مسئولیتهای زیادی را به کودکان خود میدهند استرس آنها را بالا میبرند.
استرس در خردسالان از چه سنی آغاز میشود؟
امروزه، سوالات زیادی در این زمینه پرسیده میشود که استرس خردسالان از چه سنی آغاز میگردد. بهتر است بدانید تحقیقات نشان دادهاند کودکان از بدو تولد میتوانند تحت تاثیر استرس قرار گیرند و معمولا نشانههای آن از سن 4 سالگی آغاز میگردد. با وجود این، اثرات منفی استرس از سن 13 سالگی به طور کامل مشهود است و باعث می شود تا کودکان نتوانند به زندگی نرمال و عادی خود ادامه دهند. با توجه به این موضوع که کودکان از 13 سالگی وارد سن بلوغ میشوند و تغییرات هورمونی زیادی در بدن آنها رخ میدهد، استرس آنها میتواند به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند.
آیا استرس از زمان بارداری مادر به جنین منتقل میشود؟
تحقیقات جدید نشان میدهند استرس میتواند از مادر به جنین منتقل شود. مادرانی که استرس دارند، ممکن است کودک خود را قبل از 37 هفتگی به دنیا بیاورند. همچنین، معمولا کودکان مادرانی که در دوران بارداری استرس دارند کم وزن هستند و همین امر باعث میشود این کودکان از ابتدای تولد مشکلات زیادی داشته باشند. بهتر است بدانید کودکانی که از مادران پر استرس متولد میشوند از همان ابتدا اختلاق خلقی دارند و در طول روز بیقرار هستند و زیاد گریه میکنند.

درمان استرس کودکان
درمان استرس کودکان باعث میشود تا آنها به روال عادی زندگی خود بازگردند و این امر میتواند به رشد شناختی و جسمانی کودکان کمک کند. در ادامه به معرفی برخی از روشها برای درمان استرس کودکان میپردازیم.
حفظ روال طبیعی زندگی
اگر احساس میکنید استرس در کودک شما از زمانی شروع شده است که تغییراتی در زندگی شما رخ داده است، بهتر است تلاش کنید زندگی را به روال عادی بازگردانید. به طور مثال، تصور کنید از زمانی که شما از پدر کودکتان جدا شدهاید کودکتان استرس دارد. بهتر است همان کارهایی را که در گذشته در حضور پدرش انجام میدادید انجام دهید. این امر باعث میشود تا کودک احساس کند زندگی در حال بازگشت به روال قبل است
صحبت با کودک
یکی از بهترین روشهایی که به درمان استرس کودکان کمک میکند صحبت با کودک است. والدین باید زمان کافی را به کودکان خود اختصاص دهند و این شرایط را برای آنها به وجود بیاورند تا ناراحتیهای خود را به والدینشان انتقال دهند. بهتر است زمانی که کودک میخواهد غذا بخورد با او بنشینید و غذا بخورید و یا زمانی که او را به مدرسه و یا مهد کودک میبرید با کودک خو صحبت کنید. توصیه میشود به طور مستقیم با کودک خود صحبت نکنید، زیرا ممکن است کودک حالت تدافعی از خود نشان دهد.
احترام به عقاید کودک
یکی از دلایلی که باعث استرس کودکان میشود این احساس است که کودک فکر میکند کسی به حرفها و عقایدش اهمیتی نمیدهد. در این صورت بهتر است به حق انتخاب کودک خود احترام بگذارید و به طور مثال زمانی که میخواهد کارتنی را نگاه کند او را تشویق کنید و حتی اگر میتوانید با او بنشینید و کارتن را تماشا نمایید.
ایجاد فضای صمیمی
زمانی که کودک متوجه شود فضای صمیمی در خانوادهاش وجود دارد میتواند احساساتش را بدون نگرانی مطرح کند. به همین دلیل، اگر احساس میکنید فضای خانه خشک و رسمی شده است بهتر است با ترفندهای مختلف آن را تغییر دهید. با کودک خود شوخی کنید و از او بخواهید برای شما جوک تعریف کند. این موارد باعث میشوند صمیمت میان والدین و کودکان افزایش پیدا کند.
خواب کافی
یکی از دلایلی که باعث بروز استرس کودکان میشود عدم خواب کافی است. در این شرایط بهتر است به دلیل این موضوع بپردازید چرا کودک شما نمیتواند خوب بخوابد. بهتر است چند شب در کنار کودک خود بخوابید و برای او داستان تعریف کنید. اگر احساس میکنید مسئولیتهای زیادی که به کودک خود دادهاید باعث شده است که خوب نخوابد، بهتر است به او بگویید جای نگرانی نیست و میتوانید مسئولیتهایش را کاهش دهید.
مراجعه به روانشناس کودک
مهمترین مسئلهای که تمامی والدین برای درمان استرس کودکان باید مد نظر قرار دهند مراجعه به روانشناس کودک است. روانشناس کودک میتواند ریشه اصلی استرس کودکان را شناسایی کند و در نتیجه والدین میتوانند بهترین راهکارها را برای درمان استرس کودکان به کار ببرند.
جمع بندی
تا بدینجا تلاش کردیم اطلاعات کاملی را در مورد علل و روش های درمان استرس کودکان در اختیار شما قرار دهیم. همانطور که متوجه شدهاید استرس میتواند سلامت جسمانی و روانی کودکان را تحت تاثیر قرار دهد. اگر استرس درمان نشود، کودکان دچار اختلال در یادگیری میشوند و در بزرگسالی مشکلات زیادی برای آنها به وجود میآید. شما میتوانید از خدمات مشاوره ما بهره مند شوید و با رزو وقت مشاوره آینده درخشانی را برای کودک خود رقم بزنید.