استرس چیست؟ این سوال یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که دائما پرسیده میشود و هرگز نمیتوان پاسخ دقیق و مشخصی به آن داد. استرس باعث میشود ترشح هورمون کورتیزول در بدن افزایش پیدا کند و همین امر فرد را در حالت تدافعی قرار میدهد. استرس التهابات بدن را افزایش میدهد و معمولا پس از آنکه استرس کاهش پیدا میکند، فرد احساس خستگی میکند.

بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند اگر استرس کنترل نشود، ممکن است آسیبهای زیادی به سلامتی وارد شود. سکته قلبی و مغزی از مشکلات بسیار حادی هستند که در اثر بروز استرسهای شدید رخ میدهند. در ادامه تلاش میکنیم اطلاعات بیشتری را در مورد استرس چیست؟ در اختیار شما قرار دهیم.
تفاوت استرس و اضطراب
همگی ما دو واژه استرس و اضطراب را زیاد شنیدهایم و حتی گاهی از این دو واژه به جای هم استفاده کردهایم. باید بدانید این دو واژه دارای تفاوتهایی با یکدیگر هستند (البته باید بدانید این تفاوتها زیاد و پیچیده نیستند). استرس به واکنش آنی به یک مسئله گفته میشود (به طور مثال، شما همین الان متوجه میشوید که امتحان دارید و همین امر باعث بروز واکنشهای استرسآمیز میشود). اگر استرس ادامهدار شود و دائما احساس نگرانی کنید (حتی زمانیکه مسئله استرسآمیزی وجود ندارد)، شما به اختلال اضطراب دچار شدهاید.
علائم استرس
استرس مسئلهای است که تمامی افراد در طول زندگی خود برای یکبار هم که شده آن را تجربه کردهاند و قطعا با علائم آن آشنایی دارند. این علائم به شرح زیر است:
- ابتلا به سردرد مزمن
- بروز مشکلات گوارشی
- اضافهوزن یا کاهش وزن
- ریزش مو
- مشکل در تمرکز
- بروز مشکلات قلبی
- مشکلات پوستی
- نوسانات خلقی
- ابتلا به دیابت نوع 2
- ضعف سیستم ایمنی بدن
ابتلا به سردرد مزمن
در پروسه پاسخ به سوال استرس چیست باید بگوییم ابتلا به سردرد مزمن از جمله مشکلاتی است که در اثر استرس و ترشح هورمون کورتیزول در بدن به وجود میآید. افرادی که به سردرد مبتلا میشوند درد را در نواحی مختلف احساس میکنند. در این نوع سردرد ممکن است احساس درد خفیف تا متوسط در سر و گردن به وجود بیاید و یا ممکن است فرد در اطراف پیشانی خود احساس فشار کند.
بروز مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی یکی از رایجترین علائم استرس به شمار میروند. بسیاری از افراد با مشکل حالت تهوع دائم به پزشک مراجعه میکنند و پس از مدتی مشخص میشود مشکل اصلی این افراد استرس است و هیچ مشکل فیزیکی در معده و یا سیستم گوارشی آنها وجود ندارد. احساس سوزش در معده، اسهال و یا مشکلات رودهای میتوانند از علائم رایج گوارشی در اثر تجربه استرس باشند.
اضافه وزن و یا کاهش وزن
یکی از مواردی که باعث میشود افراد به دنبال پاسخ استرس چیست باشند مشکلاتی است که در وزن آنها رخ میدهد. همگی ما تجربه کردهایم گاهی وزنمان در اثر استرس کاری، تحصیلی و یا موارد دیگر به میزان زیادی کاهش و یا افزایش پیدا کند.

تحقیقات جدید نشان دادهاند وقتی استرس در افراد افزایش پیدا میکند میل به خوردن و یا عدم خوردن غذا افزایش پیدا میکند. اگر این مسئله به خوبی کنترل نشود، میتواند آسیبهای زیادی را به جسم وارد کند.
ریزش مو
همانطور که میدانید و پیشتر در پاسخ استرس چیست مطرح کردیم استرس باعث میشود تا بافتهای بدن ملتهب گردند. اگر استرس ادامهدار باشد، این موضوع میتواند آسیبهای زیادی را به سلامتی وارد کند. ریزش مو یکی از مواردی است که در اثر استرس مداوم رخ میدهد (زیرا فولیکولهای مو ملتهب میشوند و در نتیجه ریزش مو رخ میدهد). همچنین، ممکن است این افراد درد شدیدی را در بدن خود احساس کنند که در بسیاری از موارد هیچ منشا فیزیکی ندارد. تمامی این موارد مرتبط با التهابی است که در بدن وجود دارد و شرایط خاصی را برای سلامتی به وجود آورده است.
مشکل در تمرکز
یکی از حادترین مشکلاتی که در اثر استرس به وجود میآید اختلال در تمرکز است. این مسئله را دانشآموزان و یا دانشجویانی که در سر جلسه امتحان دچار استرس میشوند بهتر درک میکنند. ممکن است آنها تلاش زیادی کرده باشند و ساعتها درس خوانده باشند، اما زمانی که بر سر جلسه امتحان هستند، مطالب زیادی را به یاد نمیآورند. همچنین، گاهی کارمندان و یا افرادی که در کار خود استرس زیادی دارند نمیتوانند اموری را که به آنها محول شده است، به خوبی انجام دهند. زیرا استرس تمرکز آنها را بهم ریخته است. بسیاری از افراد در پاسخ به استرس چیست میگویند شرایطی که باعث میشود رشته امور از دستتان خارج شود و دیگر نمیتوانید بر چیزی تمرکز داشته باشید.
مشکلات قلب و عروقی
معمولا کسانی که دچار استرس میشوند تپش قلب را احساس میکنند. تپش قلب به حدی شدید است که گاهی مجبور میشوند دست از کار خود بکشند و یک گوشه بنشینند. در زمانی که تپش قلب بالا میرود، اکسیژن کمتری به بافتهای بدن میرسد و حتی ممکن است فرد بیهوش شود. در این شرایط توصیه میشود فرد مبتلا به استرس نفس عمیق بکشد تا با رساندن اکسیژن به بدن حالتهای بعدی را کنترل نماید.
مشکلات پوستی
یکی از شرایطی که در اثر استرس و اضطراب حاد برای افراد به وجود میآید مشکلات پوستی است. تحقیقات جدید نشان دادهاند اگزما از جمله مواردی است که میتواند در اثر استرس رخ دهد. همانطور که در بالا به آن اشاره کردیم التهابا بافتهای بدن میتواند اندامهای مختلفی را درگیر کند.

بروز جوش و آکنه از مشکلات دیگری هستند که در اثر استرس به وجود میآیند. در واقع، اگر بخواهیم به سوال استرس چیست پاسخ بدهیم باید بگوییم شرایطی که باعث میشود مشکلات زیادی در اندامهای مختلف بدن از جمله پوست به وجود بیاید.
نوسانات خلقی
یکی دیگر از مواردی که در پروسه استرس چیست و علائم آن کدامند به وجود میآید نوسانات خلقی است. ممکن است شما به ذات انسانس خوشرویی باشید، اما در مواجهه با استرس دچار مشکلات زیادی شوید و همین امر شما را بد خلق کند. اختلال خلقی از رایجترین مشکلاتی هستند که در اثر استرس حاد و یا اختلال اضطراب به وجود میآیند.
ابتلا به دیابت نوع 2
تحقیقات جدید نشان میدهند بدن انسان در مواجه با استرس قند زیادی تولید میکند. اگر استرس ادامهدار باشد، میتواند خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 را افزایش دهد. برخی از افرادی که به بیماری دیابت مبتلا میشوند به این موضوع اشاره میکنند آنها به رژیم غذاییشان اهمیت میدهند و بیماری دیابت در خانواده آنها ارثی نیست. اما نمیدانند چرا به این بیماری مبتلا شدهاند. اگر به تاریخچه زندگی این افراد نگاهی بیاندازید، متوجه میشوید آنها معمولا سطوح بالایی از استرس را در زندگی خود تجربه کردهاند.
ضعف سیستم ایمنی بدن
شاید یکی از بهترین پاسخهایی که بتوانید در سوال استرس چیست بدهید این باشد: شرایطی که باعث میشود بدن به شدت ضعیف شود. تحقیقات نشان دادهاند استرس باعث خطر افزایش ابتلا به عفونت در میان افراد میشود. کسانی که در طول زندگی خود استرس زیادی دارند، بیشتر از افرادی که استرس ندارند به عفونتهای مزمن دچار میشوند.
مدیریت استرس
اکنون دیگر متوجه شدهاید استرس چیست و علائم آن کدامند! بهتر است به این موضوع بپردازیم چگونه میتوانیم استرس را مدیریت کنیم. در ادامه راهکارهایی را معرفی میکنیم که به شما کمک میکنند استرس خود را مدیریت کنید و از سلامتی خود محافظت نمایید.
تمرین تنفس
شاید یکی از بهترین راهکارهایی که باعث میشود به مدیریت استرس خود کمک کنید تمرین تنفس است. همانطور که در بالا در روند استرس چیست توضیح دادیم، زمانی که استرس به اوج خود میرسد، اکسیژن کمتری به اندامهای بدن میرسند.

همین امر عملکرد افراد را محدود میکند و باعث میشود آنها دیگر نتوانند بر کار خود تمرکز داشته باشند. در این شرایط، افراد با نفس عمیق بکشند و بر مدل تنفس خود تمرکز کنند. به صورتی که بتوانند بین دم و بازدم تفکیک قائل شوند.
پیروی از رژیم غذایی سالم
چربیها و قند زیاد از جمله مواردی هستند که میتوانند باعث تشدید استرس شوند. این مواد میتوانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنندو زمانی که بدن در مواجه با استرس قرار میگیرد، به سرعت نیرو و توان خود را از دست میدهد. اما کسانی که بدن قوی دارند، کمتر در مقابله با استرس آسیب میبینند. به همین دلیل، توصیه میشود افراد رژیم غذایی سالم مانند مصرف پروتئین، میوه و سبزیجات را مد نظر قرار دهند.
خواب کافی
بهتر است بدانید اختلال خواب یکی از مهمترین مواردی است که در اثر استرس به وجود میآید. بسیاری از افراد در پاسخ استرس چیست به این موضوع اشاره میکنند شرایطی که فرد اختلال خواب را تجربه میکند. معمولا، کسانی که به الگوی خواب خود توجه ندارند، سطوح بالاتری از استرس را تجربه میکنند. این افراد باید روزانه حداقل 8 ساعت استراحت کنند و قبل از خواب مدیتیشن انجام دهند.
مدیتیشن
شاید برای شما جالب باشد که بدانید با مدیتیشن میتوانید به حفظ سلامتی و کنترل استرس کمک کنید. توصیه میشود کسانی که استرس بالایی دارند روزانه 30 دقیقه مدیتیشن کنند. برای اینکار بهتر است افراد در یک اتاق خالی و ساکت بنشینند و شمعی را روشن کنند. با تمرکز بر نور شمع تمرین تنفس را انجام دهند. در این شرایط تلاش کنند افکار منفی را از خود دور سازند و بر بدن خود تمرکز داشته باشند. این کار در بلند مدت اثرات مثبت زیادی را به همراه خواهد داشت.
ورزش منظم
اگر میخواهید در پاسخ به استرس چیست و علائم آن بدن خود را در بهترین شرایط قرار دهید و از خود در برابر شرایط استرسزا محافظت نمایید بهتر است به طور منظم ورزش کنید. ممکن است اکنون به این موضوع اشاره کنید که مشغله کاری و زندگی شما بسیار زیاد است و نمیتوانید ورزش کنید. بهتر است 30 دقیقه پیادهروی را به برنامه خود بیافزایید. به طور مثال، شما میتوانید زودتر از خواب بلند شوید و مسیری را تا سر کار خود پیاده بپیمایید. این کار باعث میشود در محل کار خود استرستان را بهتر کنترل کنید.
کاهش مصرف کافئین
کافئین یکی از موادی است که باعث میشود انرژی افراد در طول روز افزایش پیدا کند و بهتر میتوانند بر کارهای خود تمرکز داشته باشند. اما کارشناسان به این موضوع اشاره میکنند افرادی که سریعا دچار استرس میشوند، بهتر است مصرف کافئین خود را کاهش دهند.
حفظ تعاملات اجتماعی
اگر بخواهیم تعریف دیگری برای استرس چیست ارائه دهیم میتوانیم بگوییم استرس باعث میشود تعاملات اجتماعی افراد محدود گردد و شاید همین امر است که استرس را در افراد افزایش میدهد. زمانی که شخصی احساس میکند نمیتواند احساس خود را با دیگران مطرح کند و حمایتی را از آنها دریافت نمیکند، احساس تنهایی میکند و همین امر باعث افزایش استرس میشود.

در این شرایط، توصیه میشود افراد تعاملات خود را با دیگران حفظ کنند و تلاش کنند در مواقعی که احساس میکنند استرس آنها بالا رفته است با دیگران صحبت کنند. این امر نقش بسیار مهمی در کنترل و مدیریت استرس دارد و به آنها کمک میکند راحتتر بتوانند با شرایط کنار بیایند.
گوش دادن به موسیقی آرامبخش
هیچکس نمیتواند نقش موسیقی را در زندگی امروزی نادیده بگیرد. همانطور که میدانید یکی از راهکارهایی که در برابر استرس چیست و علائم آن کدامند مطرح میشود گوش دادن به موسیقی آرامبخش است. موسیقی آرامبخش بدن را در حالت تعادل قرار میدهد و اجازه نمیدهد استرس بالا رود. همچنین، با توجه به این موضوع که با گوش دادن به این نوع موسیقی مغز به آرامش میرسد، زمانیکه شرایط استرسزا به وجود بیاید کنترل آن برای بدن بسیار سادهتر خواهد بود.
مراقبت از خود
همانطور که پاسخ به سوال استرس چیست بسیار پیچیده است، مفهوم مراقبت از خود نیز بسیار پیچیده است. مراقبت از خود یعنی شما نیازهای خود را در نظر بگیرید و به آن اهمیت بدهید. برای خود زمان بگذارید و فیلم نگاه کنید. آخر هفتهها به مسافرت و یا گردش بروید و تلاش کنید حس خوبی داشته باشید. هر چیزی که به شما کمک کند حس خوبی را تجربه کنید در مفهوم مراقبت از خود قرار میگیرد.
سخن پایانی
تا بدینجا تلاش کردیم اطلاعات کاملی را درپاسخ به سوال استرس چیست در اختیار شما قرار دهیم. همانطور که متوجه شدهاید استرس به شرایطی گفته میشود که شما نمیتوانید کنترلی بر خود داشته باشید و همین امر چالشهای زیادی را برای شما به وجود میآورد. به طور مثال، ممکن است در اثر استرس تمرکز خود را از دست بدهید و یا در بلند مدت دچار مشکلات حادی از جمله اگزما و یا دیابت نوع 2 شوید. به همین دلیل، باید تلاش کنید راهکارهای مدیریت استرس را بیاموزید. همچنین، میتوانید با رزرو وقت روانشناس روشهای کارآمدتری را در مقابله با استرس بیاموزید.